Waar staat het monument voor de Congolese vrijheidsstrijder?

De Standaard | 17 DECEMBER 2015 | België is mentaal nog niet gedekoloniseerd, zeggen Bruno De Lille en Benoit Hellings. We moeten niet Leopold II herdenken, wel de slachtoffers van zijn koloniaal beleid in Belgisch-Congo.
Vandaag, exact 150 jaar nadat Leopold II de troon had bestegen, wilde de Brusselse schepen van Stedenbouw een eerbetoon organiseren voor onze tweede koning. Er kwam een storm van protest en uiteindelijk besloot Brussel de ‘hommage’ dan toch te annuleren. De schepen begreep de controverse niet. ‘Leopold II is weliswaar een “controversieel” figuur, maar heeft ook veel goede dingen verwezenlijkt’, reageerde hij.

Leopold II een ‘controversieel’ figuur noemen is geen onschuldig eufemisme. Er zijn publicaties genoeg over de wreedheden die onder zijn bewind in Congo gebeurden. Het leven van de Congolezen was in Belgische ogen zo weinig waard dat het niet uitmaakte hoeveel van hen je precies doodde. België was trouwens mee verantwoordelijk: de koning kreeg de toestemming van ons land en werd geholpen een administratief en militair kader op te zetten. België profiteerde er financieel van.

Wanneer stoppen we met ons koloniaal verleden te verheerlijken en geven we de slachtoffers een waardig eerbetoon? Ook al is het jaren geleden, de wonden zullen maar helen als we onze verantwoordelijkheid openlijk toegeven, onze fouten officieel veroordelen.

Ondanks de parlementaire onderzoekscommissie van 2001 en de consensus binnen een groot deel van de bevolking over de wreedheid onder het koloniaal bewind en de rol die België heeft gespeeld bij de moord op Patrice Lumumba, is België nog altijd niet in het reine met zijn koloniaal verleden. België heeft zijn kolonies ‘verloren’, maar is mentaal nog steeds niet gedekoloniseerd.

‘In de context van zijn tijd’

Jammer genoeg is er vandaag een compleet gebrek aan maatschappelijk debat over dat koloniaal verleden. Begin je erover, dan krijg je te horen ‘dat je dat in de context van zijn tijd moet zien’. Het onderwerp wordt zuchtend van tafel geveegd, het wordt een non-discussie genoemd.

Bovendien ontbreekt de stem van de Congolezen volledig in deze kwestie. Het is alsof we nog altijd vinden dat dit een discussie voor blanke Belgen is, waar zij zich niet mee te moeien hebben. Door een divers aanbod aan stemmen aan het woord te laten, zouden we beter begrip kunnen opbrengen voor elkaars pijn en gevoeligheden.

Wij vragen niet om elke herinnering aan dat tijdperk weg te halen. Als je het verleden wegmoffelt, maak je meteen ook de fouten van dat verleden onzichtbaar. We willen wel dat België afstand neemt van die periode. Zet een bord bij de beelden en straatnamen die naar ons koloniale verleden verwijzen. Leg de context uit, verontschuldig je voor je daden én voorzie in alternatieven die tonen dat je een nieuwe start wil nemen.

Duitsland heeft een Antikolonialdenkmal en in Londen vind je een standbeeld voor Ghandi. Bij ons zijn er, in tegenstelling tot de vele standbeelden van Leopold II, geen monumenten voor de slachtoffers van het koloniaal regime of voor Congolese vrijheidsstrijders.

Het wordt tijd dat België, 55 jaar na de Congolese onafhankelijkheid, zijn koloniale verleden echt onder ogen ziet. Misschien kan de stad Brussel de eerste stap zetten? Aan het Troonplein is genoeg plaats om nog een extra monument te plaatsen.